Chào mừng bạn đến với phần 4 của series “Thuật ngữ bóng đá”, nơi chúng ta sẽ cùng khám phá thêm những từ vựng thông dụng trong thi đấu bóng đá và nguồn gốc ra đời của chúng.
1. Penalty Kick
Penalty hay còn gọi là đá phạt 11 mét, phạt đền, là một cú sút phạt đặc biệt trong bóng đá, được thực hiện từ vị trí cố định cách khung thành 11 mét và thủ môn đội bạn. Cú sút này thường được trao cho đội tấn công khi họ bị phạm lỗi trong vòng cấm địa, tạo cơ hội ghi bàn cao và mang tính quyết định.
1.1 Nguồn gốc ra đời:
Câu chuyện về penalty kick ẩn chứa nhiều điều thú vị ít người biết đến. Ý tưởng về cú sút phạt này được cho là xuất phát từ William McCrum, thủ môn và doanh nhân người Ireland vào năm 1890 tại Milford, County Armagh. Sau khi chứng kiến nhiều cầu thủ bị phạm lỗi trong vòng cấm địa nhưng không được hưởng phạt đền xứng đáng, McCrum đã đề xuất ý tưởng về một cú sút phạt trực tiếp từ vị trí cố định 11 mét.
Năm 1891, Liên đoàn bóng đá Ireland đã trình bày ý tưởng của McCrum trong cuộc họp của Ủy ban Bóng đá Quốc tế (IFAB). Sau nhiều tranh luận và đánh giá, IFAB chính thức thêm luật penalty vào luật bóng đá vào năm 1901, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử môn thể thao vua.
1.2 Khi nào phải đá Penalty?
Penalty được trao cho đội tấn công trong các tình huống sau:
- Phạm lỗi trong vòng cấm địa: Khi một cầu thủ đội phòng thủ phạm lỗi với cầu thủ tấn công trong vòng cấm địa của đội mình, trọng tài sẽ thổi phạt penalty cho đội tấn công. Các lỗi phổ biến dẫn đến penalty bao gồm:
- Chạm tay vào bóng một cách cố ý, cản phá cơ hội ghi bàn của đối phương.
- Đạp, kéo, đẩy, hoặc phạm lỗi nguy hiểm với cầu thủ đối phương.
- Ngăn cản cầu thủ tấn công di chuyển hoặc kiểm soát bóng
Những tình huống bị tính là lỗi bóng chạm tay:
- Khi cầu thủ sử dụng tay hoặc cánh tay để chạm vào bóng trong quá trình đá phạt hoặc đá phạt góc.
- Khi bóng chạm tay cầu thủ và ngăn chặn bóng đi vào pha tấn công của đội đối phương.
- Khi cầu thủ sử dụng tay hoặc cánh tay để kiểm soát bóng hoặc dẫn bóng.
- Khi cầu thủ sử dụng tay hoặc cánh tay để cản phá cú sút của đối thủ.
Những tình huống không tính là lỗi bóng chạm tay:
- Khi bóng chạm vào tay hoặc cánh tay cầu thủ đối phương một cách vô tình, không ảnh hưởng đến quá trình tấn công hoặc phòng ngự.
- Khi cầu thủ đang chạy và bóng đánh vào tay hoặc cánh tay của cầu thủ đó mà không có sự can thiệp hoặc kiểm soát của cầu thủ đó.
- Khi bóng chạm vào tay hoặc cánh tay của cầu thủ ở vị trí nằm ngoài phạm vi bóng đá (ngoài biên, ngoài khung thành, hoặc vượt qua vạch vôi cùng phía đối diện).
Lưu ý:
- Penalty không được trao cho các lỗi xảy ra ngoài vòng cấm địa, dù cho có nghiêm trọng đến đâu.
- Nếu lỗi xảy ra trên vạch vôi hoặc bên trong khung thành, penalty vẫn được thực hiện từ điểm phạt đền.
- Quyết định của trọng tài về việc có hay không thổi phạt penalty là quyết định cuối cùng và không thể thay đổi.
Ngoài ra, penalty cũng có thể được thực hiện trong các trường hợp sau:
- Hai đội hòa nhau sau hai hiệp phụ trong trận đấu loại trực tiếp. Lúc này, hai đội sẽ luân lưu sút penalty để phân định thắng thua.
1.3. Luật lệ và quy định:
Để thực hiện penalty hợp lệ, cần tuân thủ một số quy định sau:
- Vị trí: Quả phạt được thực hiện từ điểm phạt đền, nằm cách khung thành 11 mét và nằm chính giữa vạch ngang giữa sân.
- Cầu thủ thực hiện: Chỉ có một cầu thủ của đội tấn công được phép thực hiện penalty kick.
- Thủ môn: Thủ môn đội phòng thủ phải đứng giữa hai cột dọc khung thành và không được di chuyển cho đến khi quả bóng được đá.
- Cầu thủ khác: Tất cả các cầu thủ khác, ngoại trừ cầu thủ thực hiện và thủ môn, phải đứng cách điểm phạt đền ít nhất 9,15 mét.
- Cách thực hiện: Cầu thủ thực hiện penalty có thể sút bóng theo bất kỳ hướng nào.
1.4. Một số thông tin thú vị:
- Kỷ lục ghi nhiều penalty thành công nhất trong lịch sử bóng đá thuộc về Cristiano Ronaldo với 147 lần thực hiện thành công.
- Trận đấu có nhiều penalty nhất trong lịch sử World Cup là trận tứ kết giữa Bồ Đào Nha và Anh vào năm 2006, với tổng cộng 5 quả penalty được thực hiện.
- Penalty kick đầu tiên trong lịch sử World Cup được thực hiện bởi Bert Patenay của đội tuyển Pháp vào năm 1930.
2. Free Kick
Free kick, hay còn gọi là đá phạt bóng chết, là một tình huống cố định xảy ra khi một cầu thủ tấn công bị hàng phòng ngự đối phương phạm lỗi nặng phía bên ngoài vòng cấm
2.1 Nguồn gốc ra đời:
Khởi đầu từ những luật lệ thô sơ:
- Bóng đá thời kỳ đầu (thế kỷ 19) không có luật lệ rõ ràng về cách xử lý các tình huống phạm lỗi. Các cầu thủ thường tự giải quyết bằng cách đánh nhau hoặc dùng vũ lực để giành bóng.
- Năm 1863, Hiệp hội bóng đá Anh (FA) ra đời và ban hành luật lệ đầu tiên về bóng đá. Một trong những luật quan trọng nhất là luật cấm dùng tay chơi bóng (ngoại trừ thủ môn).
- Tuy nhiên, luật lệ lúc này vẫn chưa có quy định rõ ràng về cách xử lý các tình huống phạm lỗi. Các cầu thủ thường tranh cãi và xô xát khi bị phạm lỗi, dẫn đến nhiều mâu thuẫn và bạo lực trên sân cỏ.
Sự ra đời của quả phạt bóng chết:
- Năm 1871, Hiệp hội bóng đá Anh bổ sung luật phạt bóng chết để giải quyết vấn đề này. Theo luật mới, khi một cầu thủ bị phạm lỗi bởi đội phòng thủ, đội tấn công sẽ được trao một quả phạt trực tiếp từ vị trí xảy ra lỗi.
- Mục đích của luật phạt bóng chết là giảm thiểu bạo lực trên sân cỏ và kích thích lối chơi fair-play.
- Luật phạt bóng chết được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới và trở thành một phần quan trọng trong luật lệ bóng đá hiện đại.
2.2. Luật lệ và quy định:
2.2.1 Khi nào được hưởng quả đá phạt?
Quả phạt được trao cho đội tấn công khi một cầu thủ của đội phòng thủ phạm lỗi với họ trong khi bóng đang di chuyển. Các lỗi phổ biến dẫn đến quả phạt bóng chết bao gồm:
- Cầu thủ dùng tay hoặc chân ngăn cản trái bóng di chuyển.
- Cầu thủ dùng tay đẩy, kéo hoặc vấp ngã đối phương.
- Cầu thủ dùng vai, hông hoặc đầu va vào đối phương.
- Cầu thủ cố ý phạm lỗi với đối phương.
- Cầu thủ phạm lỗi gây nguy hiểm cho sức khỏe của đối phương.
2.2.2 Vị trí thực hiện:
Quả phạt được thực hiện từ vị trí xảy ra lỗi. Nếu lỗi xảy ra bên ngoài vòng cấm địa, quả phạt bóng chết được thực hiện từ vị trí bóng dừng lại.
2.2.3 Cách thực hiện:
- Cầu thủ thực hiện quả phạt bóng chết phải đứng tại vị trí được chỉ định bởi trọng tài.
- Quả bóng phải được đặt tĩnh trên mặt cỏ.
- Cầu thủ thực hiện phải đá bóng theo bất kỳ hướng nào.
- Các cầu thủ khác của cả hai đội đều phải đứng cách quả bóng ít nhất 9,15 mét (10 yard) cho đến khi quả bóng được đá.
2.2.4 Các quy định khác:
- Cầu thủ thực hiện không được đá bóng hai lần liên tiếp.
- Cầu thủ thực hiện không được đá bóng trực tiếp vào khung thành nếu lỗi xảy ra bên ngoài vòng cấm địa.
- Tường chắn được phép sử dụng để ngăn cản cú sút trực tiếp của đội tấn công.
4 cách thực hiện quả đá phạt bóng chết phổ biến trong bóng đá hiện đại, cùng với những cầu thủ nổi tiếng thường xuyên sử dụng các kỹ thuật này:
Sút bóng bằng mu bàn chân:
- Đây là cách sút mạnh mẽ và trực tiếp nhất, hướng đến mục tiêu phá lưới đối phương.
- Cầu thủ vung chân hết lực bằng mu bàn chân, tạo ra lực sút mạnh và hiểm hóc.
- Kỹ thuật này thường được áp dụng khi khoảng cách đến khung thành không quá xa và cần ghi bàn nhanh chóng.
- Những cầu thủ nổi tiếng với cách sút này bao gồm: Roberto Carlos, Steven Gerrard, Frank Lampard, Zlatan Ibrahimovic, John Arne Riise,…
Sút bóng bằng lòng trong bàn chân:
- Kỹ thuật này tập trung vào sự chính xác và tinh tế, nhằm đánh lừa thủ môn và hàng rào phòng ngự đối phương.
- Cầu thủ sút bóng bằng lòng trong bàn chân, tạo ra đường cong liệng hoặc bổng để đưa bóng vào góc chết khung thành.
- Cách sút này đòi hỏi kỹ thuật cao và khả năng kiểm soát bóng tốt.
- Những cầu thủ nổi tiếng với cách sút này bao gồm: Xabi Alonso, Xavi Hernandez, David Beckham, Lionel Messi,…
Sút bóng “lắc lư”:
- Kỹ thuật này khó dự đoán và gây bất ngờ cho thủ môn, tạo ra cơ hội ghi bàn cao.
- Cầu thủ sút bóng mạnh nhưng không xoáy, khiến bóng di chuyển lắc lư trên không trung, gây khó khăn cho việc bắt bóng.
- Cách sút này thường được áp dụng khi khoảng cách đến khung thành xa và cần tạo đột biến.
- Những cầu thủ nổi tiếng với cách sút này bao gồm: Andrea Pirlo, Juninho, Cristiano Ronaldo,…
Giả vờ sút và chuyền bóng:
- Kỹ thuật này tận dụng yếu tố đánh lừa để tạo cơ hội cho đồng đội ghi bàn.
- Cầu thủ giả vờ sút bóng bằng mu bàn chân, thu hút sự chú ý của thủ môn và hàng rào phòng ngự. Sau đó, chuyền bóng bằng lòng trong hoặc mu ngoài cho đồng đội đánh đầu hoặc dứt điểm.
- Cách sút này thường được áp dụng khi có nhiều cầu thủ cao lớn trong vòng cấm địa.
- Những cầu thủ nổi tiếng với cách sút này bao gồm: Toni Kross (Real Madrid), Kevin de Bruyne (Manchester City), David Beckham, Xabi Alonso,…
Video sút phạt tuyệt đẹp của Toni Kross
2.2.5 Các loại quả phạt bóng chết:
- Direct free kick (Phạt bóng chết trực tiếp): Cầu thủ thực hiện có thể đá bóng trực tiếp vào khung thành đối phương.
- Indirect free kick (Phạt bóng chết gián tiếp): Cầu thủ thực hiện không được đá bóng trực tiếp vào khung thành đối phương. Quả bóng phải được chuyền cho đồng đội trước khi có thể ghi bàn.
Lựa chọn cách thực hiện quả đá phạt bóng phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: khoảng cách đến khung thành, góc sút, khả năng của cầu thủ thực hiện và chiến thuật của đội bóng. Việc sử dụng đa dạng các kỹ thuật sút phạt sẽ giúp đội bóng có thêm nhiều phương án tấn công hiệu quả và tạo nên những bất ngờ thú vị cho người xem.
Ngoài 4 cách sút phạt phổ biến trên, còn có nhiều kỹ thuật khác được các cầu thủ sáng tạo và áp dụng, biến những pha đá phạt bóng chết trở thành những khoảnh khắc nghệ thuật trong bóng đá.
2.3. Một số thông tin thú vị:
- Kỷ lục ghi nhiều bàn thắng từ free kick nhất trong lịch sử bóng đá thuộc về Juninho Pernambucano với 77 bàn thắng.
- Trận đấu có nhiều free kick nhất trong lịch sử World Cup là trận tứ kết giữa Bồ Đào Nha và Anh vào năm 2006, với tổng cộng 41 quả free kick được thực hiện.
- Free kick đầu tiên trong lịch sử World Cup được thực hiện bởi Bert Patenay của đội tuyển Pháp vào năm 1930.
Kết luận
Penalty và Free Kick là hai quả phạt trực tiếp trong bóng đá, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên những cơ hội ghi bàn nguy hiểm và mang đến những khoảnh khắc kịch tính cho trận đấu.
Hiểu rõ về luật lệ và cách thực hiện penalty và free kick sẽ giúp bạn thưởng thức bóng đá một cách trọn vẹn hơn.
Hãy cùng theo dõi phần tiếp theo của series “Thuật ngữ bóng đá” để khám phá thêm nhiều điều thú vị về môn thể thao vua này!
