Bias là gì?
Bias, hay còn gọi là thiên kiến, là xu hướng nhận thức. Nó đánh giá hoặc hành động một cách không cân bằng, nghiêng về một phía. Nó có thể xuất hiện một cách vô thức hoặc có ý thức, và ảnh hưởng đến cách chúng ta nhìn nhận thế giới xung quanh.
3 cấp độ của bias
1. Human Bias (Bias của con người)
- Confirmation bias: Xu hướng tìm kiếm thông tin củng cố cho niềm tin hiện có.
- Anchoring bias: khiến mọi người tập trung phán đoán của họ xung quanh một mẩu thông tin duy nhất, thay vì nhìn nhận khách quan tất cả các thông tin sẵn có
2. Systemic Bias (Bias hệ thống hay thể chế):
Các chính sách, thực tiễn hoặc cấu trúc của một hệ thống có thể dẫn đến thiên vị đối với một hoặc nhiều cộng đồng, ngay cả khi các cá nhân trong hệ thống đó không cố tình thiên vị.
3. Statistical/Computational Bias (Bias thống kê/tính toán):
- Bias thu thập dữ liệu: Nếu dữ liệu chỉ đại diện cho một phân khúc hạn chế của dân số, nó có thể dẫn đến kết quả thiên vị. Ví dụ: chỉ thử nghiệm A/B thiết kế trang web trên người dùng máy tính để bàn có thể bỏ qua nhu cầu của người dùng thiết bị di động.
- Bias thuật toán (Trùng lặp với Bias hệ thống): Thuật toán có thể bị thiên vị dựa trên dữ liệu mà chúng được đào tạo.
Lợi ích về nhận thức được Bias:
- Nâng cao nhận thức: Hiểu rõ về bias giúp bạn nhận thức được những suy nghĩ và hành động phi lý của bản thân.
- Cải thiện khả năng ra quyết định: Nhận thức được bias giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt hơn, dựa trên thông tin khách quan và logic.
- Tăng cường sự đồng cảm: Hiểu được những ảnh hưởng của bias giúp bạn trở nên thấu hiểu và đồng cảm với người khác hơn.
- Giảm thiểu sai sót: Nhận thức được bias giúp bạn tránh mắc sai lầm trong công việc và cuộc sống.
Làm thế nào để tránh được Bias:
- Tự học hỏi về bias: Đọc sách, tham gia các khóa học online để nâng cao hiểu biết.
- Luôn đặt câu hỏi: Phân tích thông tin một cách cẩn thận, tránh vội vàng đưa ra kết luận.
- Cởi mở với những quan điểm khác nhau: Lắng nghe ý kiến của người khác, đặc biệt là những người có quan điểm khác với bạn.
- Thực hành sự công bằng: Luôn đối xử với mọi người một cách công bằng và tôn trọng.
Các bài viết liên quan:
